Deze strategische samenwerking tussen vastgoed, retail en gemeenten moet binnensteden nieuw leven inblazen 

Platform Kern en De Nieuwe Winkelstraat (DNWS) zijn beide betrokken bij het vormgeven van binnensteden, maar doen dat ieder vanuit een ander perspectief. Terwijl de leden van Kern vooral vastgoedpartijen zijn, zijn de deelnemers van stichting DNWS vooral gemeenten en centrummanagers en zorgen Inretail en Vakcentrum voor de inbreng van retailkennis. Beide platforms organiseren congressen en bijeenkomsten, maar die overlappen elkaar vaak en missen het perspectief van de andere bij centrummanagement betrokken partijen. Het is volgens Van der Gijp en Evers daarom hoog tijd om de krachten te bundelen en samen binnensteden te transformeren tot aantrekkelijke en levendige gebieden. Bestuurlijk zetten beide partijen zich al jaren in voor de samenwerking in de Retailagenda. 

Eilandjes
‘De leden van de platforms komen elkaar steeds vaker tegen’, zegt Van der Gijp. ‘Dan is het logisch om te kijken of je strategisch kunt samenwerken. We kunnen wel los van elkaar blijven opereren, maar als we écht vooruit willen, moeten we leren hoe de ander denkt en werkt.’ Evers vult aan: ‘Winkeliers beseffen vaak niet welke overwegingen er in het vastgoed spelen, terwijl gemeenten soms geen idee hebben wat er commercieel mogelijk is. Het zijn eilandjes die onvoldoende communiceren. Dat moet anders. Alleen door intensief samen te werken kunnen de grote uitdagingen van binnensteden worden aangepakt.’ De strategische samenwerking is symbolisch begonnen op 1 oktober, het moment dat platform Kern fysiek met haar kantoor is verhuisd naar het kantoorpand van Inretail in Zeist. Inretail en het Vakcentrum (brancheorganisatie voor food retail en supermarkten) zijn aan de achterkant betrokken bij de DNWS. 

Functiemenging in binnensteden 
Een belangrijke reden om juist nu samen te werken, is het veranderende karakter van binnensteden. De afgelopen jaren is het besef gegroeid dat leegstand in binnensteden niet langer alleen opgevuld kan worden met winkels. Van der Gijp: ‘Binnensteden zijn van oudsher de plekken waar vooral winkels te vinden waren, het was vaak overwegend monofunctioneel. Maar tegenwoordig zien we dat andere functies, zoals cultuur, wonen en zorg de binnensteden kunnen versterken.’  

De binnenstad van nu vraagt daarom om een bredere visie. Dat besef begint dan wel steeds meer te komen, maar de vraag blijft hoe deze vraagstukken aan te pakken. ‘Je kan bijvoorbeeld wel zeggen dat cultuur veel meer de binnenstad in moet, maar de cultuursector heeft veel meer de ogen gericht op industriële panden aan de randen van steden’, vult Evers aan.  

Van der Gijp vervolgt: ‘De vraag is niet alleen wát je in een binnenstad wilt, maar ook hoe je de juiste balans vindt.’ Als directeur van Achmea Real Estate maakte hij mee dat in Rotterdam de gemeente worstelde met een aangedragen fastfoodpartij die zich wilde vestigen in het centrum. Uit de gesprekken met de gemeente bleek dat de weerstand tegen fastfood niet alleen kwam door het product zelf, maar ook het publiek wat daar doorgaans op afkomt en vaak met lawaaierige brommers voor overlast zorgt. Dan kan je gezamenlijk zoeken naar oplossingen om de geluidsoverlast te beperken. Het gaat erom dat je elkaar vindt en samen bepaalt wat wel en niet werkt voor een locatie.’  

Het belang van een langetermijnvisie 
Langetermijnplanning is een ander belangrijk thema waar Van der Gijp en Evers op hameren en bespreekbaar willen maken. Evers: ‘Als je als gemeente geen duidelijke langetermijnvisie hebt, nodigt dat ondernemers of vastgoedeigenaren niet uit om langetermijninvesteringen te doen. Door partijen te betrekken bij een visie voor een winkelgebied creëer je naast zekerheid op het gebied van beleid ook draagvlak.’ 

Als voorbeeld noemt Evers zijn stad Deventer, waar hij zelf voor het CDA in de gemeenteraad zit. ‘Tien jaar geleden kampte Deventer met flinke leegstand, eigenaren investeerden onvoldoende in hun panden en het sentiment was negatief. Onder andere met behulp van financiering vanuit de provincie Overijssel heeft Deventer de hoofdstraat tussen het station en de Brink de Keizerstraat opnieuw aangekleed met nieuwe bestrating en groen. Vervolgens zijn alle vastgoedeigenaren in hun bezit gaan investeren en knapten hun panden op. In die straat is nu een mooi hotel gekomen en dat is een geweldig entree voor de stad. Ook op andere plekken in de stad is geïnvesteerd in de openbare ruimte. Dat in combinatie met steeds intensievere samenwerking tussen alle partijen en krachtig centrummanagement is de binnenstad fors verbeterd en op de kaart gezet.’ 

Benut private sector
Van der Gijp ziet de aanjagersrol die een gemeente kan hebben, ook elders in de praktijk: ‘In steden waar de samenwerking goed verloopt, zoals in Rotterdam, zie je dat investeringen sneller volgen. In Amsterdam is de samenwerking bijvoorbeeld iets lastiger, daar wil de gemeente zelf meer de touwtjes in handen houden. Maar als je dan kijkt naar de Kalverstraat, een van de belangrijkste winkelstraten van Nederland, ligt die er wat armoedig bij. Benut in zo’n straat dan de kennis, expertise en misschien wel de financiële middelen om het qua onderhoud, afval en groen beter te krijgen.’ 

De do-or-diesteden 
Een aantal aandachtspunten daargelaten gaat de samenwerking in grote steden over het algemeen heel goed. Die binnensteden zijn aantrekkelijk en drukbezocht. In middelgrote steden is de situatie spannender. Van der Gijp noemt steden zoals Amersfoort, waar grote winkelketens zoals Zara zijn weggetrokken, de do-or-diesteden. ‘Hoe houd je zo’n stad aantrekkelijk, zorg je voor voldoende functiemenging en hoe trek je nieuwe retailers aan? Die vraagstukken moet je agenderen en ervoor zorgen dat gemeenten op dat niveau aan het nadenken zijn. Nu gebeurt het ad hoc en je wilt dat het structureel gebeurt’, aldus Van der Gijp. 

Evers wijst ook op de cruciale rol van data bij het vormgeven van de toekomst van binnensteden: ‘DNWS werkt al jaren samen met branches in de retail aan het verzamelen van omzet- en bezoekersdata. Vastgoedpartijen hebben vaak ook waardevolle gegevens die bijdragen aan het maken van weloverwogen keuzes. Door die informatie met elkaar te delen, kunnen we slimmere plannen maken voor de binnenstad.’ 

Samen toekomstgericht plannen 
De strategische samenwerking tussen Kern en DNWS moet uiteindelijk leiden tot structurele verbeteringen in binnensteden. Niet alleen door kennisuitwisseling, maar ook door concrete initiatieven zoals bedrijfsinvesteringszones (BIZ), waarin ondernemers gezamenlijk investeren in hun omgeving. Van der Gijp: ‘Als je gezamenlijk investeert in een gebied, is het van groot belang dat je elkaar goed kent en vertrouwt.’ 

De toekomst van binnensteden vraagt om flexibiliteit, creativiteit en vooral samenwerking. Van der Gijp en Evers zijn ervan overtuigd dat de bundeling van krachten tussen vastgoed, retail, centrummanagement en gemeenten niet alleen noodzakelijk is, maar ook de sleutel vormt voor succesvolle, levendige en toekomstbestendige binnensteden. Als de strategische samenwerking succesvol blijkt, wordt op termijn gekeken naar een samensmelting van de platforms en de verwachting is dat er ook steeds meer andere relevante partijen, zoals horeca, kunst/ cultuur, ambachten, zorg, aanhaken, die ook mede de binnenstad van de toekomst gaan vormgeven.